Chẩn đoán sinh học chức năng tuyến giáp

[tuyenlab]

Bệnh lý tuyến giáp có thể là hình thái học ( bư­ớu giáp, basedow, viêm tuyến giáp, ung th­ tuyến giáp...) hoặc các chức phận tăng năng tuyến giáp, thiểu năng tuyến giáp, hoặc bình giáp...

Trong phần lớn các trư­ờng hợp các xét nghiệm hormon tuyến giáp và hormon tuyến yên có giá trị xác định chức năng tuyến giáp.

1. Tăng năng tuyến giáp:

Tăng năng tuyến giáp là sự tăng bài tiết liên tục hormon tuyến giáp. Sự tăng hormon này không chịu sự điều hoà của sự hằng định nội môi bình th­ường và không thể kìm hãm đ­ược.

Dạng tăng năng tuyến giáp tự nhiên thư­ờng hay gặp ở phụ nữ tuổi 30 – 50 ( mắc bệnh basedow).

Nguyên nhân sinh bệnh của bệnh basedow, đó là một bệnh tự miễn.

Rối loạn miễn dịch gây ra những th­ương tổn của tế bào tuyến giáp.

Rối loạn miễn dịch tế bào có vai trò chủ yếu ban đầu.

Rối loạn miễn dịch dịch thể đư­ợc biết do thấy có mặt của các kháng thể kháng tuyến giáp trong máu l­u thông. Hai loại tự kháng thể có trong 80 – 90 % bệnh nhân bị basedow là kháng thể kháng globulin tuyến giáp và kháng thể kháng microsom.

Sự tăng năng tuyến giáp trong bệnh basedow là do sự kích thích chất thụ thể TSH bởi các globulin miễn dịch. Bệnh Basedow có thể được gọi d­ới danh từ “ Tăng năng tuyến giáp tự miễn “

2 . Thiểu năng tuyến giáp:

Thiểu năng tuyến giáp là sự giảm bài tiết hormon tuyến giáp, gắn liền với sự giảm chức năng tuyến giáp, dẫn đến sự giảm chuyển hoá mặc dù nguồn gốc của thiểu năng tuyến giáp. Cần phân biệt thiểu năng tuyến giáp tiên phát do tuyến giáp với thiểu năng tuyến giáp thứ phát .

Sự khác nhau chủ yếu :

Về lâm sàng, giữa thiểu năng tuyến giáp tiên phát và thứ phát khác nhau ở chỗ, dạng thứ phát không có phù niêm( ng­ợc lại dạng tiên phát có chứng phù niêm )

Về mặt xét nghiệm hoá sinh, dạng tiên phát TSH huyết thanh tăng, dạng thứ phát TSH giảm

Về nguyên nhân sinh bệnh của thiêủ năng tuyến giáp tiên phát: ( có nhiều nguyên nhân ):

-Nguyên nhân tự miễn, dạng này đư­ợc gặp chủ yếu ở phụ nữ sau thời kỳ mạn kinh. Chứng phù niêm ở ng­ời trẻ dẫn đến viêm tuyến giáp tự miễn dạng teo.

-Nguyên nhân sau phẫu thuật cắt bỏ toàn phần tuyến giáp ( trong ung th­), cắt bỏ bán phần tuyến giáp ( trong basedow) hoặc một phần tuyến giáp ( trong b­ớu giáp nhân )

-Nguyên nhân do dùng thuốc kháng giáp trạng tổng hợp. Bệnh giảm khi giảm liều dùng thuốc hoặc ngừng thuốc.

-Nguyên nhân do thiếu iod.

Về nguyên nhân thiểu năng tuyến giáp thứ phát:

Gắn liền với sự thiếu hụt điều hoà của vùng d­ưới đồi hoặc tuyến yên, cùng với sự thiếu hụt kích tố TSH cần thiết để kích thích sự phát triển của tế bào tuyến giáp.

Thiểu năng tuyến giáp thứ phát có thể riêng biệt hoặc kết hợp với những thiếu hụt khác, đặc biệt đối với kích tố sinh dục và kích tố th­ợng thận. Phần lớn các triệu chứng lâm sàng hoặc xét nghiệm , gắn liền trực tiếp đến sự thiếu hụt hormon tuyến giáp.