05-07-2012, 10:08 AM
HẠCH ĐỒ
1. Nguyên lý
Hạch đồ là một xét nghiệm tế bào học cần thiết trong phần lớn các trường hợp hạch to, nhất là đối với các trường hợp nghi ngờ ác tính hoặc viêm đặc hiệu. Thông qua việc chọc hút và làm tiêu bản, có thể đánh giá được thành phần và tỷ lệ tế bào trong hạch. Là xét nghiệm thăm dò trực tiếp, hạch đồ rất có giá trị cho chẩn đoán xác định.
2. Dụng cụ, hoá chất
- Bộ dụng cụ sát khuẩn và cầm máu tại chỗ.
- Bơm tiêm 5-10ml, kim tiêm loại 20 G x 1[sup]1[/sup]/[sub]2[/sub] hoặc lớn hơn.
- Phiến kính làm tiêu bản.
- Bộ dụng cụ nhuộm giemsa.
- Kính hiển vi quang học.
3. Quy trình kỹ thuật
- Lựa chọn hạch: tốt nhất là các hạch ngoại biên nằm phía trên cơ hoành, trường hợp đặc biệt mới chọc hạch dưới cơ hoành. Phải cân nhắc rất kỹ khi chọc các hạch ở sâu (nguy cơ chảy máu cao) như hạch ổ bụng, trung thất.
- Sát khuẩn tại chỗ.
- Cố định hạch bằng ngón trỏ và ngón cái tay trái. Tay phải cầm bơm tiêm lắp sẵn kim, chọc nhẹ nhàng qua da, khi chọc qua vỏ hạch sẽ có cảm giác mật độ chắc hơn. Tuỳ theo kích thước hạch to hay nhỏ mà quyết định độ sâu của kim. Nói chung, nên chọc vào hạch 0,5-1 cm hoặc đến vùng trung tâm hạch. Hút mạnh 4-5 lần (áp lực -5 đến - 8 ml), nếu hạch có mật độ chắc thì có thể giữ bơm tiêm ở áp lực âm quay bơm tiêm 2-3 vòng đồng tâm. Thả từ từ pit tông của bơm tiêm cho đến khi hết áp lực âm. Rút bơm tiêm và kim tiêm. Bơm nhẹ chất hạch lên phiến kính, đàn tiêu bản.
- Để khô tiêu bản tự nhiên, nhuộm giemsa.
- Kèm theo hạch đồ, người ta thường làm hai tiêu bản máu ngoại vi để so sánh khi cần thiết.
4. Đọc kết quả
- Dùng vật kính x 4 và x10 quan sát toàn bộ tiêu bản. Nên xem nhiều tiêu bản chọc hút. Chọn các tiêu bản giàu tế bào, các tiêu bản nghi ngờ để quan sát kỹ.
- Quan sát chi tiết tế bào trong các tiêu bản đã lựa chọn bằng vật kính x40, trường hợp đặc biệt mới cần dùng vật kính x100.
- Thành phần tế bào của hạch bình thường như sau:
Tế bào lympho: 90 - 99%, trong đó 90 - 98% là lymphocyte.
Tế bào có thể gặp nhưng tỷ lệ rất thấp là liên võng, monocyte, plasmocyte, tổ chức bào, mastocyte.