02-22-2012, 04:31 PM
HUYẾT ĐỒ
1. Khái niệm về huyết đồ
Nhiều tình trạng sinh lý và bệnh lý của cơ thể được phản ánh trực tiếp hoặc gián tiếp qua số lượng, hình thái cũng như thành phần các tế bào máu. Huyết đồ là bản tổng kết có bình luận các biểu hiện đó.
2. Dụng cụ
Bộ dụng cụ lấy máu tĩnh mạch, làm tiêu bản, nhuộm giemsa và hồng cầu lưới.
Máy đếm tế bào hoặc các thiết bị thay thế (quang kế, ly tâm vi thể tích, potain).
Kính hiển vi quang học.
3. Các thông số cần thiết
- Số lượng hồng cầu, số lượng bạch cầu, số lượng tiểu cầu, lượng huyết sắc tố, hematocrit, thể tích trung bình hồng cầu, lượng huyết sắc tố trung bình hồng cầu, nồng độ huyết sắc tố trung bình hồng cầu, tỷ lệ phần trăm hồng cầu lưới.
- Công thức bạch cầu, đặc điểm hình thái tế bào hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, độ tập trung tiểu cầu và những bất thường trên tiêu bản.
4. Phương pháp phân tích kết quả
4.1. Nguyên tắc
- Quan sát kỹ các đặc điểm hình thái trên tiêu bản máu nhuộm Giemsa, đối chiếu các thông số đo, đếm được (số lượng tế bào các loại, huyết sắc tố,...) với thực tế trên tiêu bản, nếu không phù hợp phải tìm nguyên nhân: do kỹ thuật hay bất thường bệnh lý.
- So sánh các thông số, các đặc điểm quan sát với giá trị tham chiếu tương ứng của người khoẻ mạnh, cần lưu ý đến tuổi, giới của bệnh nhân.
- Đối chiếu lâm sàng bao gồm bệnh sử, các triệu chứng thực thể đặc biệt là tình trạng nhiễm trùng, xuất huyết, gan to, lách to, hạch to; tiền sử tiếp xúc, bệnh tật và dùng thuốc của bệnh nhân .
4.2. Cách thu thập dữ liệu
- Hồng cầu: Số lượng bình thường, tăng hay giảm; mức độ tăng, giảm? Đặc điểm phân bố trên tiêu bản (bình thường, ngưng kết, chuỗi tiền)? Kích thước đồng đều hay không, nếu không đồng đều thì hồng cầu to hay nhỏ chiếm ưu thế? Hồng cầu bình sắc hay nhược sắc? Hình thái có bình thường không, nếu không bình thường thì phải mô tả các hình thái quan sát được và mức độ nhiều ít của từng loại (hình bia bắn, hình giọt nước, hình liềm,...). Các thể bất thường trong hồng cầu: thể Jolly, vòng Cabot,... Có hồng cầu non hay không, loại nào là chủ yếu? Hồng cầu lưới bình thường, tăng hay giảm?
- Bạch cầu: Số lượng bạch cầu chung bình thường, tăng hay giảm: mức độ tăng, giảm? Nhận xét từng loại bạch cầu quan sát được trên tiêu bản máu về số lượng và hình thái, đặc biệt lưu ý các bạch cầu có hình thái bất thường: phải cố gắng xác định mức độ biệt hoá, có phải blast không, thuộc loại bạch cầu nào (nhuộm hoá học tế bào khi cần thiết).
- Tiểu cầu: Số lượng và độ tập trung tiểu cầu có bình thường không, tăng hay giảm? Nếu tiêu bản làm từ máu chống đông thì thường không đánh giá được độ tập trung tiểu cầu. Kích thước tiểu cầu bình thường, to hay nhỏ? Có tiểu cầu khổng lồ hay không, nhiều hay ít? Trong trường hợp nghi ngờ sinh máu ngoài tuỷ cần tìm xem có mẫu tiểu cầu ở máu hay không?
- Các bất thường khác: Ký sinh trùng sốt rét, ấu trùng giun chỉ, ung thư di căn,...
4.3. Trả lời kết quả
4.3.1. Số liệu: Ghi đầy đủ các thông số cần thiết (mục 3).
4.3.2. Nhận xét:
- Đối với các dữ kiện bình thường: Không nhất thiết phải liệt kê đầy đủ, tuỳ theo từng trường hợp cụ thể mà ghi những đặc điểm cần thiết.
- Đối với các dữ kiện nằm ngoài miền giá trị bình thường thì phải ghi đầy đủ và càng lượng hoá chính xác càng tốt.
4.3.3. Kết luận: Chỉ kết luận khẳng định khi có các yếu tố chắc chắn (ví dụ tìm thấy ký sinh trùng sốt rét). Đa số trường hợp kết quả phân tích huyết đồ chỉ cho phép gợi ý định hướng chẩn đoán (ví dụ nghi ngờ leukemia cấp) hoặc khu trú vấn đề do loại trừ được một hay nhiều khả năng.
4.3.4. Đề nghị: Có thể đề xuất yêu cầu cần thiết cho chẩn đoán bệnh (ví dụ đề nghị điện di huyết sắc tố khi huyết đồ gợi ý một tan máu bẩm sinh)