+- Diễn đàn xét nghiệm đa khoa (https://xetnghiemdakhoa.com/diendan)
+-- Diễn đàn: ...:::THẢO LUẬN CHUYÊN NGÀNH:::... (https://xetnghiemdakhoa.com/diendan/forum-8.html)
+--- Diễn đàn: Giải phẫu bệnh (https://xetnghiemdakhoa.com/diendan/forum-73.html)
+---- Diễn đàn: Thực hành (https://xetnghiemdakhoa.com/diendan/forum-110.html)
+---- Chủ đề: Kỹ thuật tế bào học bong các dịch màng bụng, màng phổi, màng tim (/thread-5590.html)
Kỹ thuật tế bào học bong các dịch màng bụng, màng phổi, màng tim - tuyenlab - 12-11-2015
KỸ THUẬT TẾ BÀO HỌC BONG CÁC DỊCH MÀNG BỤNG,
MÀNG PHỔI, MÀNG TIM
MÀNG PHỔI, MÀNG TIM
I. NGUYÊN LÝ
Khi có tràn dịch, trong các dịch chứa các tế bào bong của màng phổi/ màng tim/ màng bụng cũng như các tế bào từ các tổn thương có trên các màng này bong vào trong dịch. Vì vậy, cần lấy được các tế bào này và nhận định loại tế bào, hình thái, số lượng tế bào trong dịch, sự sắp xếp tế bào, nền phiến đồ dưới kính hiển vi quang học để chẩn đoán bệnh.
II. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
- Bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào bệnh học: 01
- Kỹ thuật viên giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học: 01
2. Phương tiện, hóa chất
- Găng tay vô trùng, khẩu trang.
- Máy ly tâm.
- Ống hút (pipet) nhựa hoặc ống hút tự động
- Phiến kính sạch, một đầu mài mờ.
- Giá để đựng phiến đã dàn bệnh phẩm.
- Bút chì mềm ghi mã số Người bệnh, vị trí chọc hút.
- Dung dịch cố định bệnh phẩm (cồn etanol 95%).
- Phẩm nhuộm phiến đồ (Giemsa/Diff - Quik/HE/ PAP, Ziehl -Neelsen…)
- Các dụng cụ để nhuộm: khay, giá, cốc pha thuốc nhuộm, ống hút
- Nước cất, nước sạch để rửa thuốc nhuộm trên phiến kính.
- Các dung dịch sát khuẩn.
- Kính hiển vi quang học, bàn có mặt phẳng, đủ rộng để đặt kính hiển vi và để viết (1).
- Phiếu xét nghiệm ghi rõ họ và tên Người bệnh, vị trí lấy dịch, số lượng dịch, màu sắc, thời gian lấy, người thực hiện kỹ thuật, số lượng phiến đồ.
- Sổ hoặc máy tính ghi lại thông tin của từng Người bệnh, đặc điểm tổn thương, vị trí dịch chọc và kết quả chẩn đoán.
- Các sọt rác đựng rác thải y tế, rác thải thường.
III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Lấy bệnh phẩm
- Việc hút dịch và lấy dịch được thực hiện bởi các bác sĩ lâm sàng và gửi bệnh phẩm là dịch chọc hút được về khoa giải phẫu bệnh – tế bào bệnh học.
Yêu cầu:
- Dịch chọc hút ra nên gửi ngay, nếu không gửi được ngay phải để trong tủ lạnh 4 độ C (không quá 48 giờ).
- Dịch phải được đặt trong ống hoặc lọ có sẵn chất chống đông.
- Số lượng dịch: phải đủ (thường trên 100ml).
- Phải quan sát và ghi rõ màu sắc, tính chất, số lượng dịch vào phiếu xét nghiệm.
2. Kỹ thuật tập trung tế bào
- Dịch để trong tủ lạnh cho lắng cặn, gạn bỏ phần trong, lấy phần cặn cho vào ống nghiệm, đặt vào máy ly tâm với tốc độ 1500 – 2000 vòng/phút x10 phút.
- Gạn bỏ phần trong bên trên, lấy phần lắng cặn tế bào bên dưới làm phiến đồ.
3. Làm phiến đồ
- Lắc nhẹ, đều dịch cặn trong ống
- Dùng ống hút hút dịch cặn dưới ống, nhỏ lên các phiến kính sạch (1-2 giọt/phiến kính) đã ghi sẵn mã Người bệnh.
- Dùng một phiến kính khác áp trên giọt bệnh phẩm, dàn bệnh phẩm trên các phiến kính để bệnh phẩm được dàn mỏng, đều.
4. Cố định phiến đồ: các phiến đồ được để khô 10-30 phút trong không khí ở môi trường sạch, cố định bằng cồn etanol 95% trong 10 phút rồi nhuộm.
5. Nhuộm các phiến đồ: theo một trong các phương pháp nhuộm: Giemsa, Papanicolaou, Diff - Quick hay May Grünwanld Giemsa, Ziehl -Neelsen hoặc HE (như đã nêu ở mục nhuộm phiến đồ tế bào học).
6. Nhận định kết quả trên kính hiển vi quang học do bác sĩ giải phẫu bệnh - tế bào học.
IV. KẾT QUẢ
- Các phiến đồ giàu tế bào, được dàn mỏng, đều, các tế bào không chồng chất lên nhau.
- Hình thái các tế bào được bảo tồn tốt.
- Các tế bào bắt màu rõ ràng, phân biệt được rõ hình thái của nhân và bào tương.
V. NHỮNG SAI SÓT VÀ HƯỚNG XỬ TRÍ
- Phiến đồ bị mất tế bào vào trong dịch cố định: cần để khô sau khi dàn 10-30 phút trước khi cố định bằng cồn.
- Bong bệnh phẩm: nên rửa thuốc nhuộm dưới vòi nước nhỏ, nên dùng phiến kính đã phủ chất kết dính (albumin).
- Các tế bào dày, chồng chất: lấy lượng dịch vừa đủ, dàn đều tay
- Tế bào thoái hóa tan rã không nhận định được hình thái nhân và bào tương: dịch lấy ra khỏi cơ thể nên làm xét nghiệm càng sớm càng tốt hoặc phải để trong tủ lạnh. Phiến đồ sau khi dàn và để khô cần cố định ngay.
- Các tế bào bắt màu quá kém: cần cố định tốt, nhuộm đủ thời gian, thuốc nhuộm tốt.
- Nhuộm quá đậm: tẩy bớt thuốc nhuộm bằng cồn tuyệt đối.
- Các tế bào bị kéo dài hoặc bị dập nát: cần dàn nhẹ tay.
Theo Quyết định Số: 5199 /QĐ-BYT